Türkiye’nin iki küresel yatırımcısı Ülker ve Bayraktar aynı mahalleden: Çikolatadan uçağa yolculuk

Murat Ülker 1985 yılından bu yana üstlendiği Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı vazifesini 5 yıl evvel ablasının oğlu Ali Ülker’e devrettikten sonra kendi bloğunda dolu dolu yazın hayatına giriş yaptı.

Murat bey, şirketin Dönüşüm ve Teknoloji Lideri ve oğlu Yahya Ülker’in de yer aldığı Yıldız Holding idare heyetinde, “üye” koltuğunu koruyor.

Ülker’in amiral gemisi olduğu Yıldız Holding Perakende Kümesi Başkanlığına 2015 yılından beri Şok Marketler zincirinin CEO’su Mete Buyurgan getirildi.

Son günlerde iş dünyasından Koç Holding Yönetim Kurulu Lider Vekili Ali Koç ve Doğan Holding Yönetim Kurulu Lideri Hanzade Doğan ile yaptığı röportajlarıyla gündem olan iş insanı Ülker, bloğunda kendisi ile yapılan röportajlara da yer veriyor.

***

12 Eylül 2023 Marketing Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Günseli Özen’e verdiği röportajda, “Bugün herkes konut, otomobil almak üzere amaçlar için uğraşırken ben borç ödemek için daha çok çalışıyorum. Aslında pek de borcumuz kalmadı. Globaldeki toplam borcumuz iki yıllık çıkarımızdan biraz daha fazla. Şirket idaresini devraldığımdan bugüne kadar satın alma ve birleşmelerin fiyatı 13.5 milyar doları aşmış. 30’dan fazla marka ve fabrika sattık” diyor.

Bu sayıya küme içi satışlar da dahil mi o mevzuya girmiyor.

“Bugün sanayilerde en kıymetli mevzu ürettiklerinizi maksat kitleyle buluşturmak, pazarı finanse etmek ve satmak. Bu kapsamda bağlantının yani pazarlamanın kıymeti giderek artıyor” diye de ekliyor.

Ülker’in maksadı şirketin karlılığını artırıp, nakit para varlığını güçlendirecekti güçlendirmek.

***

Ali Ülker dayısının sorularını yanıtlarken e borç ödenme kapasitelerindeki yetkinliği vurguluyor:

“Türkiye’deki 80 yıllık geçmişimize baktığımızda, bankalarla teminat kullanmadan milyar dolarlık kredi mutabakatlarına imza attık, bu da şirketin inanca dayalı yapısını göstermektedir. Bugün de bu itimat devam ediyor. Türkiye’de 6.5 milyar dolar olan borcumuzu 5 yıl içinde 1 milyar dolara indirmeyi başardık.”

Türkiye’de teminatsız hangi banka/bankalardan kredi kullanan hangi şirketler olduğunu öğrenmek için işverenlerin açıklamalarını takip etmek gerekecek.

***

Yıldız Holding’in satın alma ve birleşme operasyonları içinde birinci sırada 2014 yılında 3 milyar dolara satın alınan İngiliz bisküvi devi United Biscuits geliyor olabilir. Küme 2007 yılında da 850 milyon dolara Belçika’nın esaslı çikolata markası Godiva’yı satın alarak hudut ötesi markalaşmanın yolunu açmıştı.

2016 yılına gelindiğinde “global şirket” kademesine geçildi; evvel Ülker Bisküvi’deki tüm paylarının yüzde 21’ini; 2018 yılında da yüzde 30’unu Londra merkezli iştiraki Pladis Foods Limited’e devretti. Böylelikle Ülker Bisküvi’de Yıldız Holding ve Ülker ailesinin payı yüzde 13.3’e düştü.

***

Bu ortada 2021 yılında çikolata ve unlu mamüllerde uçtan uca üretim zincirini tamamlamak üzere, yarı mamül üreten küme şirketlerinden Yıldız Holding bünyesindeki Öner Gıda’yı Ülker Bisküvi’ye sattı. Dünya kakao pazarında en büyük üreticilerden olan Doğu Afrika’nın Fildişi Sahili’nde kakao üretimini destekleyen şirket kurdu.

Pandemide besin dalında ülkelerin yaşadığı tedarik krizi, ziraî kaynaklara sahip olmanın kıymetini ortaya çıkardı.

Tabi ders çıkartabilenlere…

Ali Ülker’in kelam konusu röportajından tarıma dikkat çeken kelamlarını alıntılamak isterim:

“Tarım kesiminde de verimliliği artırmaya yönelik planlamalar yapılmalı; besinlerin daha ulaşılabilir ve uygun fiyatlarla sunulması sağlanmalıdır. Örneğin, ekmek fiyatının bisküviden değerli olması, bu hususta alınması gereken önlemlerin aciliyetini gösteriyor.”

***

Dün çikolata, şekerleme, atıştırmalık markalarında satın almalar çok havalıydı, bugün en havalı satın alma savunma endüstrinde gerçekleşti.

Türkiye’nin yerli ve ulusal S/İHA’sını üreten Baykar, 2024’ün Aralık ayında İtalya’nın 1884 yılında kurulan havacılık firması Piaggio Aerospace’i satın aldı. İtalyan Savunma Bakanlığı satışı onayladı.

17 Ocak 2025 tarihli Yeni Birlik gazetesi satış sayısını da yazıyor:

“İtalyan Piaggio Aerospace, 2018 yılından bu yana mali sıkıntılar nedeniyle kayyum idaresinde bulunuyordu. Bilhassa Avrupa havacılık pazarına girişte büyük bir atak olarak görülen bu satın alma ile Baykar, savunma sanayiinde yeni bir devrin kapısını araladı. Londra merkezli haber platformu Flight Küresel, Baykar’ın bu dev satın alım için 100 milyon avronun çabucak altında bir teklif verdiğini duyurdu. Bu sayı yaklaşık 103 milyon dolara tekabül ediyor.”

***

140 yıllık tarihi olan Piaggio, havacılık kesiminde “gökyüzünün Ferrarisi” olarak bilinen P.180 Avanti iş jetleri ve uçak motorları üretimiyle tanınıyor.

2003 yılındaki İHA Ar-Ge sürecinden itibaren tüm gelirlerinin yüzde 83’ünü ihraçtan elde eden Baykar’ın 2023 yılı ihracat meblağı 1.8 milyar dolar.

ABD Merkezli niyet kuruluşu CNAS’in (Yeni Amerika Güvenlik Merkezi) raporuna nazaran, Türkiye dünya İHA ihracat pazarının yüzde 65’ini domine ediyor.

Toplamda 35 ülkeye Bayraktar TB2 SİHA ve Bayraktar AKINCI TİHA ihracatı gerçekleştiriyor.

***

Selçuk ve Haluk Bayraktar kardeşlerin idaresinde olduğu Baykar, Piaggio Aerospace ihalesinde Suudi Arabistan’ın Nimr Arabi ve Brezilya’nın Hbr Aviacao firmaları ile yarışmıştı.

Savunma endüstriden haberler veren Savunma SanayiST.com sitesi 10 Ocak 2025 tarihli yayınında, İtalya Ekonomik Geliştirme Bakanı Adolfo Urso’nun Senato’da gerçekleştirdiği basın toplantısından, “İtalya ve Türkiye ortasındaki endüstriyel münasebetleri güçlendirme bağlamında, havacılık bölümümüzdeki liderliğimizi ve AB içindeki rolümüzü pekiştirmek için Leonardo üzere (askeri haberleşme sistemlerinde NATO, Aselsan ve TUSAŞ’ın alt yüklenicisi) daldaki öteki şirketlerle de yeni ittifaklar üzerinde çalışıyoruz.” açıklamasına verdi.

Baykar’ın ikinci atılımının Türk Silahlı Kuvvetleri ile paydaşlık kuran İtalyan firması Leonardo Turkey Havacılık, Savunma ve Güvenlik Sistemleri A.Ş olacağını kestirim etmek güç değil.

***

Murat Ülker iş dünyasında “yıldız” röportajlara soyunmuşken, gündemine Selçuk Bayraktar’ı alsa yeterli olur.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oğlu Necmeddin Bilal Erdoğan’ın Mütevelli Heyet Başkanı olduğu İlim Yayma Vakfı (1973)’nın Mevcut Kurucular Kurulu’nda (makamları temsilen) İstanbul Valisi Davut Gül, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve İstanbul Müftüsü Prof. Dr. Safi Arpaguş bulunuyor.

1980’ler öncesi sağ-sol siyasetin uzağında ve iş etrafını MÜSİAD ile sınırlayan genç bir işadamı olarak yol alan Murat Ülker, babası ve Ülker kümesinin kurucusu Sabri Ülker’in Kurucu Başkanlığını yaptığı İlim Yayma Vakfı’nın ve İlim Yayma Cemiyeti’nin 1985 yılında Kurucular Kurulu’na girmişti.

Selçuk Bayraktar da 09 Mart 2024 günü gerçekleştirilen İlim Yayma Vakfı 53. Olağan Genel Konseyinde Kurucu Üye olarak seçildi.

Ülker’in (M.Ü) Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve İlim Yayma Cemiyeti (1951) Genel Lider Yardımcısı, Artvin eski AKP milletvekillerinden İsrafil Kışla ile yaptığı 8 Temmuz 2023 tarihli röportajının yanına Bayraktar’ ile söyleşi yeterli masraf. Dün ve bugün gibi…