Türk-İş raporu: Açlık sınırının altında kalanlar vergi ödüyor
Türk-İş’in raporunda, çalışanların karşılaştığı yüksek vergi problemlerine dikkat çekildi ve bu meseleler için tahlil teklifleri sıralandı. Raporda; fiyatlı çalışanların çok yüksek oranlarda vergi yüküne maruz kaldıkları ve minimum fiyatla vergi dilimi ortasındaki makasın daraltıldığı belirtildi.
Türk-İş raporu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, siyasi parti başkanları, siyasi parti liderlerinin grup başkanı ile grup başkanvekillerine ve bütün milletvekillerine gönderildi. Türk-İş, vergide adaletin sağlanması için harekete geçilmesi davetinde bulunuldu.
Raporda; “Ülkemizdeki düşük ve orta düşük gelir düzeyindeki fiyatlara bakıldığında; bu ücretliler yıllar prestiji ile daha yüksek orandan vergi ödemek durumunda kalmıştır. Bu durum ödeme gücüne nazaran daha fazla ya da daha az vergi ödenmesi gerekirken düşük ve orta düzeydeki ücretliler için tam aksine bir durum oluşturmuştur” tabirlerine yer verildi.
Raporda minimum fiyattan vergi alınmamasının yerinde bir karar olduğunun altı çizilerek “Ancak bu tek başına ücretlilerin vergilerinde eşitsizliği ve adaletsizliği gidermekte yetersizdir. Çünkü yıllar prestiji ile gerektiği üzere arttırılmayan fiyat vergi tarifesi (Hazine ve Maliye Bakanlığınca yayınlanan Yine Değerleme Oranları ile arttırılmamış olan ücretliler için vergi tarifesi) nedeni ile ücretliler yüksek vergi yükü ile karşı karşıya kalmışlardır” vurgusu yapıldı.
YENİDEN DEĞERLEME ORANI VURGUSU
Türk-İş raporunda; sendikal personellerin çoğunluğunun yüzde 20 dilime giren ücretliler olduğu belirtildi. Öte yandan, 1999 yılında minimum fiyatın 25,62 katı aşıldığında yüzde 15 vergi dilimi yerine yüzde 20 vergi dilimine girerken, günümüzde minimum fiyatın yalnızca 5,5 katı aşıldığında minimum fiyatın yüzde 20 vergi dilimine girdiği kaydedildi. Bunun günümüzde taban fiyatın temmuz ayında yüzde 20 dilime girmesine neden olduğu açıklandı.
Raporda; “Her yıl yayınlanan yine değerleme oranı ile güncellenmiş olsa, olması gereken birinci vergi dilimi matrahı 280 bin 886 TL’dir. Buna nazaran hiçbir özel bir artış belirlenmeksizin yine değerleme oranı ile matrahlar güncellenseydi ücretliler üzerindeki vergi yükü günümüzdekinden çok daha adil olacaktır kanaatindeyiz” denildi.
Türk- İş raporunda şu değerlendirmeler yapıldı:
“Mevcut gelir vergisi tarifesi incelendiğinde görüleceği üzere; tarife hem düşük bir meblağdan başlamakta hem de tarifenin dilimleri ortası birbirine çok yakın olarak belirlenmiştir. Bu durumda ücretlilerin gelirinde çok küçük bir artış olması durumunda çabucak üst dilime geçmesine ve ödeyecekleri verginin artmasına neden olmaktadır. Düşük gelirli ücretlilerin kendisi ve ailesinin geçimini sağlayacak gelir elde etmemişken yüksek vergi ödemeye başlaması vergi adaleti açısından da kıymetli bir sıkıntıdır. Tarife ile ilgili öbür kıymetli bir sorun ise; gelir vergisi tarifesinde yer alan dilim meblağları yasal düzenleme gereği her yıl tekrar değerleme oranında artırılmalıdır. Enflasyonist ortamlarda bir manada muhafaza fonksiyonuna misal bir müdafaa sağlayan bu dilim genişletici düzenleme, fiyat artışlarının yaşandığı yıllarda tıpkı meblağda gelir elde eden gerçek kişinin, dilim aralıklarının genişlediği yılda oransal olarak daha düşük bir vergi yüküne maruz kalmasını sağlayan bir otomatik düzelticidir.
Gelir vergisi dilimlerinin yine değerleme oranı ile artışın sağlanması, enflasyonun gerçek manada bir satın alma gücü artışı sağlanmadığı halde, vergiye tabi gelirin fiyatını üste yanlışsız iterek vergi yükününün artmasına karşı müdafaa sağlayacaktır. Uzun yıllar boyunca gelir vergisi tarifesindeki artışlar, matematiksel olarak gerçekleşen enflasyon oranında ya da Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan yeninden değerleme artışları oranında olmamıştır. Tüm bu sıkıntıların önüne geçilmesi maksadıyla fiyatlara uygulanacak yeni bir tarifenin belirlenmesi mecburî olmuştur.”
AÇLIK HUDUDUNUN ALTINDA KALANLAR VERGİ ÖDÜYOR
Anayasa’nın 2’nci unsurunda yer alan toplumsal devlet prensibi gereği düşük gelirlilerin daha düşük yeri geldiğinde hiçbir vergi yüküne katlanmamaları gerektiği belirtilen açıklamada “Değerlendirmelerimizde gözüken tablolarda görülebileceği üzere, 1999 yılından bu güne kadar tekrar değerleme oranları ile güncellenerek ulaşılacak meblağlara nazaran vergi dilimleri bu gün yine belirlenmelidir” denildi.
Eşit ve adaletli bir vergileme için ücretlilerin vergi yükleri ödeme güçleri ile orantılı hale gelmemesi gerektiği belirtilen açıklamada Türk-İş tarafından Eylül 2024 için açıklanan açlık hududunun 19 bin 830 lira ve yoksulluk sonunun 64 bin 595 lira, taban fiyatın ise 17 bin 2 lira olduğu hatırlatıldı.
Raporda vergi dilimlerinin düzenlenmesine ait şunlar kaydedildi:
Görüldüğü üzere minimum fiyattan fazla gelir elde eden bir fiyatlı dahi açlık hududunun altında kalabilmekte, yıl ortasından itibaren yüzde 20 oranında vergi ödemek durumunda kalmaktadır. Bu durumda yıllar prestiji ile ücretliler aleyhine bozulan vergi dilimlerindeki adaletsiz ve eşitsiz meblağların güncellenmesi gerektiği ve daima adaletli ve eşit kalacak formda artışlar sağlanması gerektiği açıktır. Minimum fiyattan vergi alınmaması uygulamasına devam edilerek, aslında bu güne kadar olması gerekenin yerine getirilmesinden ibarettir. Bizim talebimiz de bu doğrultuda tarifenin Hazine ve Maliye Bakanlığınca açıklanan yine değerleme oranında güncellenmesidir. Bu günden sonrası için de tarifenin her yıl yine değerleme oranı ile arttırılmasıdır. Tekrar değerleme oranı ile dilimler arttırılsa dahi birinci dilimin taban fiyatın 14 katından ikinci dilimin taban fiyatın 24 katından, üçüncü dilimin minimum fiyatın 53 katından, dördüncü dilimin minimum fiyatın 250 katından az olmamasının sağlanmasıdır.”
Türk-İş raporunda yapılması önerilen vergi dilimi düzenlemesi ise şöyle:
“280 bin liraya kadar; vergi oranı yüzde 15
480 bin liranın 280 bin lirası için 42 bin lira fazlası; vergi oranı yüzde 20
1 milyon 60 bin liranın 480 bin lirası için 82 bin lira fazlası; vergi oranı yüzde 27
5 milyon liranın 1 milyon 60 bin lirası için 238 bin 600 lira fazlası; vergi oranı yüzde 35
5 milyon liradan fazlasının 5 milyon lirası için 1 milyon 617 bin 600 lira fazlası; yüzde 40”