İliç Çöpler Madeni 8 ay sonra yeniden açılıyor. 9 işçi tonlarca toprağın altında kalarak can vermişti

Erzincan İliç‘te 13 Şubat’ta meydana gelen ve 9 emekçinin hayatını kaybettiği liç yığını faciasının akabinde tüm faaliyetleri süreksiz olarak durdurulan Anagold Madencilik, maden alanında rehabilitasyon çalışmalarında son etaba gelindi.

Gerekli tedbirlerin alındığını ve tekrar faaliyete geçmeye hazır olduklarını söz eden Anagold Madencilik Türkiye Müdürü Cengiz Demirci, maden alanında artık liç yığını metodunun kullanılmayacağını, üretimin “süflit tesisi” ile sürdürüleceğini belirtti.

Demirci ayrıyeten “Yeni bir ÇED ile ilgili olarak Çevre Bakanlığı ile görüşme yapıyoruz. Onun üzerine önümüzdeki süreçlerde yeni bir ÇED süreci başlayacak” dedi.

9 EMEKÇİYE MEZAR OLAN LİÇ YIĞININDAN VAZGEÇİLDİ

Çöpler Maden Alanı İdare Ofisi Toplantı Odası’nda gerçekleştirilen basın toplantısında, Anagold Madencilik Türkiye Müdürü Cengiz Demirci ve Hukuk Yöneticisi Cem Aktolgalı gazetecilere, facianın yaşandığı güne ve maden ocağının aktüel durumuna dair sunum yaptı.

Toplantıya, madende yetkili sendika olan Türkiye Maden Personelleri Sendikası Şube Müdürü Yıldırım Beyazıt Çetin de katıldı. Saha seyahatinde gazetecilere madeni tekrar açmak için hazır olduklarını belirten Demirci, bütün hazırlıkları tamamladıklarını, faaliyete geçtiklerinde daha öncekinin bilakis liç yığını oluşturmadan “sülfit proses tesisi” kullanılarak üretim yapılacağını söyledi.

Demirci, kaymanın akabinde siyanürün Fırat Irmağı’na karıştığı argümanlarına ait de, “Bizzat bakanlık ve bağımsız kuruluşlar tarafından binin üzerinde numune alındı. Tek bir yeraltı ve yerüstü ve toprak numunesinde kirlilik olmadığını göreceksiniz. Bütün bu numunelerin hepsini biz Meclis’e sunduk” dedi.

“VAHŞİ MADENCİLİK FİLAN YAPILMIYOR”

Demirci, kayan 10 buçuk milyon ton gerecin vadiden kaldırıldığını belirterek, “Bu çalışmayla, beraberinde iki baraj kuruldu. Büsbütün bitmek üzere olan 1600 milimlik bir boru sınırı projesi var. Onun da tamamlanmasıyla vadinin rehebilitasyon çalışmaları sona girecek. Burada yabanî madencilik filan yapılmıyor” dedi.

Demirci, mümkün bir sel felaketinde herhangi bir sıvının Fırat’a karışmaması amacıyla boru sınırının çekildiğini ekledi.

“KAZANIN NEDENİ MÜHENDİSLİK HATASI”

Demirci, kaymanın ana sebebinin liç projesinin dizaynını hazırlayan firmanın “mühendislik tasarım hatası” olduğunu öne sürerek, “Mühendislik tasarım yanılgısı olduğu vakit siz dizayna ne kadar uyarsanız uyun bir noktada, 300 kilo denmişse size 150 kilo koyduğunuzda bu kırılır. Bunlar çok kritik, tenkitlerden biri şuydu, ‘siz bunu nasıl görmediniz…’ Dizayn yapan GRE her üç ayda bir gelip burada kontrol yapıyordu. Türkiye’deki diğer bir firma isim vermeyeyim, tertipli olarak ayda bir kontrol yapıyordu. Memleketler arası bir firma üç elemanıyla 365 gün buradaydı. Devletin görevlendirdiği öteki bir firma 5 yada 6 mühendisiyle 365 gün burada. 4 firma tarafından ve bunlar milletlerarası firma tarafından denetleniyor ve biz kendimiz yanılgı yapabiliriz diye 4 firmaya vermişiz esasen. Bunlar tek tek her türlü kontrolden geçiriyorlar” diye konuştu.

“ÇALIŞANLARIMIZIN GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK ÖNCELİĞİMİZ”

Demirci “Yaşanan üzücü ve hepimizi derinden yaralayan olaydan sonra, mevcut çalışanlarımızın güvenliğini sağlamak da en kıymetli önceliğimiz oldu. İş sıhhati ve güvenliği süreçlerimizi tekrar gözden geçirdik ve güçlendirdik” dedi.

“ASLİ KUSURLU AMERİKA’DAN DÖNMEDİ”

Avukat Cem Aktolgalı olay gününü anlattığı sunumda, 13 Şubat günü saat 08:00’de jeoteknik bir değerlendirmenin akabinde alandan 50 kişinin tahliye edildiğini ve yolların kapatıldığını söyledi. Aktolga olayda “asli kusurlu” olarak bulunan saha sorumlusu Kenan Özdemir’in Amerika’da olduğunu, dönüş biletlerinin alınmasına karşın geri dönmediğini bu nedenle iş akdinin feshedildiğini söyledi.

EKSİK RADAR SORUSUNU YANITLADI

Aktolga’ya tutuklu bulunan jeoteknik mühendisi Ali İstek Kalender’in sözünde geçen, “Olaydan 3 ay evvel 2 robotik ve 2 radar aygıtının eksik olduğunu aygıtlarının alınması talebinde bulunmasına rağmen alınmadığına” ilişkin sözleri de soruldu.

Aktolga, “Bizim 2015’ten beri bir radarımız var. Yığın liç bölgesindeki radarımız hassas bir radar. Biz 2023 yılında danışmanlık alıyoruz, diyoruz ya yurt dışında, bir uzmanımız geliyor alanımızı inceliyor diyor ki ‘çatlak operasyonumuz var. Radar sayısını arttırmanız lazım.’ Bunun üzerine 2024 bütçesine iki radar ekleniyor. 2 radarın da haziran ayında izlenmeye başlanması jeoteknik mühendisimiz tarafından isteniyor. 2023 Aralık ayında talebi yapılıyor bütçeleniyor. Buna dair evraklarımız var” karşılığını verdi.

“MADENLERDE RADAR MECBURİ DEĞİL”

Aktolga, “radar aygıtlarının neden çabucak alınmadığı” sorusuna da, “Radar el radarı değil, yurtdışından geliyor, İtalyan üretimi, ona nazaran saha ayarlaması da yapıyorlar. Evvelden kendisi o denli talep etmiş, zannetmiyorum Türkiye’de herkes almıştır fakat radar olmayan madenler vardır. Jeoteknik mühendisin ana vazifesi zati saha gözlemidir” dedi.

Cengiz Demirci ise, “Türkiye’de madenlerde radar bulundurulmasına dair yasal mecburiyet olmadığını” kaydetti.

ÜRETİM LİÇ YIĞINI FORMUNDA DEĞİL, SÜLFİT TESİSİ İLE YAPILACAK

Toplantının akabinde gazetecilere sırasıyla radar merkezi, maden alanı, “sülfit proses tesisi” gezdirildi.

Anagold Madencilik Çöpler Maden Alanı Genel Müdürü Oğuz Atıl Karamercan burada yaptığı bilgilendirmede, 13 Şubat’tan itibaren 8.7 milyon metreküp toprağın süreksiz alanlara taşındığını, kalan 800 bin metreküpün de yakında taşınacağını söyledi.

Anagold Madencilik Çöpler Madeni Sülfit Proses Tesisi Müdürü Faruk Değirmenci, madenin içerisinde bulunan sülfit tesisinin tanıtımını yaptı. Değirmenci, tesisin Türkiye’de birinci sülfit tesisi olduğunu belirtti.

Şirketin Türkiye Müdürü Demirci de bu tesisle artık liç yığını sisteminin kullanılmayacağını söz etti. Demirci, “Çöpler’de sülfit tesisi ve yığın liçi metodu olmak üzere iki üretim sistemi kullanıyorduk. Operasyonlar tekrar başladığında, üretime yalnızca sülfit tesisi ile devam edilecek, yığın liçi yapılmayacak. Cevherleşme halinden ve cevher içindeki tenörden ötürü, yüksek teknolojili ve kapalı bir sistem olan sülfit tesisi ile devam edilecek” dedi.

Kazadan sonra üretimin büsbütün durdurulduğunu söyleyen Cengiz Demirci ANKA Haber Ajansı’nın sorularını da yanıtladı. Demirci, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) kararına karşın çalışmanın neden devam ettiği istikametindeki soruya, “Buradaki mahkeme kararında süreksiz depolama alanlarına depolanmasının durdurulmasıyla ilgili bir karardır. Bu süreksiz depolama alanlarında taban kayacı metomorfik kilden oluşan taban kayacıydı. Onun üzerine 1 metrelik kil katmanı koyduk ve onun üzerine membranımız vardı. Bu götürdüğümüz malzemeyi de onun üzerine depolamıştık, mahkemenin kararıyla artık bunu yapamıyoruz. Doğal olarak yapamadığımız yerde üstte yığın liçinin olduğu yer hazırladık. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile birlikte bir çalışma yapıldı ona nazaran de buradaki gereç oraya atlıyor” diye konuştu.

DEMİRCİ: “YENİ BİR ÇED SÜRECİ BAŞLAYACAK”

Şirketin yeni bir ÇED müracaatına ait de, “Biz 2014 ÇED’ine döndük. 2021 ÇED’i ile ilgili olarak mahkeme süreci devam ediyor. Bu mahkeme süreci ile ilgili elimizden geldiği kadar ÇED’i savunmaya çalışacağız. Yeni bir ÇED ile ilgili olarak da Etraf ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüşme yapıyoruz. Onun üzerine önümüzdeki süreçlerde yeni bir ÇED süreci başlayacak” dedi.

AKTOLGALI: “MADENİN AÇILMASINI İSTİYORUZ”

Avukat Cem Aktolgalı da, “Maden ocağının tekrar açılması için ÇED’e başvuracak mısınız” sorusuna, “Tabii ki açılmasını istiyoruz, çalışmalarımız da bu tarafta. Rehabilitasyon çalışmalarımız son basamağında. ÇED ile ilgili dava sürecimiz devam ediyor, onunla ilgili bizim haklı bulmadığımız bir karar alındı. ÇED bir yol haritasıdır. Türkiye’nin madencilik alanında en güzel ÇED’lerinden biridir. Kazayla çok ilişkilendirebileceğimiz bir durum yok. Bununla ilgili bağımsız bir çalışma da yaptırdık biz. Bu raporda da ‘ÇED ile kazanın ilişkilendirilemeyeceğini ÇED’in buna uygun olduğu istikametinde bir tespit var. Biz temyiz sürecine devam ediyoruz. 2021 yılı ÇED’imiz şu an Danıştay incelemesinde, biz itirazlarımızı yaptık bu iptal kararına artık Danıştay’ın kararını bekleyeceğiz” diye konuştu.

İLİÇ’TE NE OLDU?

Erzincan İliç’te Çöpler Altın Madeni’ndeki liç yığını 13 Şubat’ta çöktü. Felakette 9 kişi toprak altında kaldı.”Ölüm ve yaralanmalara sebebiyet vermek” suçlamasıyla gözaltına alınan 8 bireyden 6’sı tutuklandı. 2 kişi isimli denetim koşuluyla hür bırakıldı.

Gözaltına alınan Anagold Madencilik Yönetim Kurulu Lideri Cengiz Demirci özgür bırakılanlar ortasındaydı.