Faruk Bildirici: Bilirkişiyi haber yapmak niye suç olsun?

Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, Halk TV Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş’ın uzman soruşturması kapsamında tutuklanmasına ait açıklamalarda bulundu. “Soruşturma tehdidi, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu daha kürsüden inmeden evvel gelince, gazetecilerin de huzursuz olması doğaldı. Cumhuriyet Başsavcılığı açıklamasında, İmamoğlu’na soruşturma açıldığı duyuruluyor; akabinde “Ayrıca yazılı ve görsel medyada bu tarafta telaffuzlarda bulunanlar için gerekli tespitin yapılarak soruşturma başlatılması için İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne talimat verilmiştir” deniyordu.” sözlerini kullanan Bildirici, bu durumda eksperin isminin yazılıp yazılamayacağı ikileminin doğduğunu söz etti.

Akşam, Cumhuriyet, Hürriyet, Korkusuz, Posta, Sabah ve Yeniçağ üzere gazetelerin eksperin ismini yazmadığını belirten Bildirici, Gazete Pencere’nin, “Satılmış B.”, BirGün ve Sözcü’nün “S. Bey”, Karar ve Yeni Akit’in ise “S.B.” diye kodlayarak verdiğini kaydederek “Ama Kozmik, Milliyet, Nefes, Türkiye ve Yeni Şafak açık açık isim yazdı. Türkiye, “Bilirkişiyi gaye gösterdi” ve Yeni Şafak da “Savcıdan sonra ekspere tehdit” başlıkları altında Satılmış Büyükcanayakın’ın İmamoğlu’nun suçlamalarına karşı kelamlarını de aktardılar.” telaffuzunda bulundu.

İKTİDAR MEDYASI İSMİNİ YAZDI

Bildirici, internette ise ANKA, Artı Gerçek, Bianet, BirGün, Cumhuriyet, Diken, Kozmik, Euronews, Elips Haber, Haber Faal, Gazete Duvar, Medyascope, Medyaradar, Nefes, Sol Haber, Sözcü, T24, VOA Türkçe, 24 Saat, Yeniçağ, Yeni Şafak’ın da ortalarında olduğu onlarca haber sitesi ile Sabah’tan Mahmut Övür’ün eksperin ismini açıkça yazdığını söz etti.

“Bazı siteler sonradan ismi silerken, BBC Türkçe, Gazete Oksijen, Gazete Pencere, Odatv ismi kodladı; Gerçek Gündem ve Türkiye ise hiç vermedi. 12Punto evvel ismi açık olarak yazdı, sonra altına “Editör notu: Son periyotta medyaya yargı yoluyla artan baskılar nedeniyle İBB Başkanı İmamoğlu’nun kamuoyuna açık düzenlediği basın toplantısında işaret ettiği eksperin ismi S.B. olarak değiştirilmiştir” notu koydu.” açıklamasında bulunan Bildirici, “Oysa burada İmamoğlu üzere siyaset sahnesinde tartısı olan bir siyasi figürün basın toplantısındaki sözleri aktarılıyor. Suçlamalar ile ortaya ara konulması ve haberlerde yargılayan bir lisan kullanılmaması kaydıyla uzmanın isminin kullanılmasında bir sakınca olamaz. Lakin eksperin suçlanması, amaç gösterilmesi ya da güç durumda bırakılması üzere bir tehlike olsa isminin yazılmaması gazetecilik etik unsurları açısından daha yanlışsız olurdu.” sözlerini kullandı.

BİLİRKİŞİLER YARGI MENSUBU DEĞİLDİR

“Unutmayalım, uzmanlar yargı misyonu yerine getirmezler, mahkemelerde görüşüne başvurulan uzman şahıslardır. Uzmanlar ve hazırladıkları raporları tenkitten muaf tutulamazlar. Eleştirmek de amaç göstermek manasına gelmez.” tabirlerini kaydeden özel bir kapalılık kararı yoksa yargılamalar üzere uzman raporlarının da aleni olduğunu ve eksper raporları yazılırken eksperlerin isimlerine de haberlerde yer verildiğini belirtti.

“İmamoğlu’nun basın toplantısı haberinde de -belirttiğim çerçevede olmak kaydıyla- eksper Satılmış Büyükcanayakın’ın ismi verilmeliydi; haber eksik bırakılmamalıydı. Savcılığın tehdidinin otosansüre dönüşmesine müsaade verilmemeliydi.” telaffuzunda bulunan Bildirici, “Öyle ya, iktidar yanlısı Yeni Şafak’ın, uzmanın ismini ve kelamlarını yayımlaması habercilik ise muhalif ve eleştirel medya yayımlayınca da kabahat olamaz.” dedi.

FATİH PORTAKAL’I ELEŞTİRDİ

İmamoğlu’nun basın toplantısı sırasında medyaya soruşturma açılması talimatı veren Savcılığın, her vakit olduğu üzere muhalif medyaya yöneldiğine dikkat çeken Faruk Bildirici, “Olayın en üzücü tarafı da Barış Pehlivan, Serhan Asker ve Seda Selek’in gözaltına alındığı akşam bu sarsıcı gelişmenin değil de Fatih Portakal’ın Sözcü TV’deki kelamlarının zihnimizi meşgul etmesi; reaksiyonların yolunu şaşırtması ve toplumsal medyayı kaplamasıydı.” açıklamasını yaptı.

Bildirici, kendisinin de o akşam sessiz kalamadığını iletirken “Gazetecilik atak altında iken biz gazetecilere düşen de arkadaşlarımızı savunmaktır; yanlarında olmaktır” paylaşımıyla dayanışmayı anımsatmaya çalıştım. Öncelikli misyonumuz gözaltına alınan meslektaşlarımıza takviye olmak, dayanışmak ve hukuksuzluğa karşı çıkmaktı. Fatih Portakal ise sahiplenmek, dayanak olmak ve dayanışmak yerine eleştiriyi öne çıkardı, hem de yanlış üslup ve yanlış zamanlamayla.” sözlerini kullandı.

Fatih Portakalın “…Halk TV’ye çıkmak, yayınlanmasını istemiyorum” diyen bir kişinin konuşmasını yayımlamanın yanlış olduğu sözleri de hakikat değildi. Ben de dinledim Barış Pehlivan’ın eksper Satılmış Büyükcanayakın ile konuşmasını. Barış Pehlivan, Halk TV’de canlı yayına çağırıyor, Büyükcanayakın onu kabul etmiyordu. Yayınlanmasını istememek üzere bir kelamı yoktu. Konuşmayı kesip, görüşmeyi anında sonlandırmıyordu da…” kelamlarını anımsatan Bildirici, habercilikle ilgili bu tartışmanın o akşamın konusu olmaması gerektiğine işaret etti.

Bildirici, hususa ait, “Zira bizler Fatih Portakal’ın kelamlarını konuşup tartışırken öbür yanda tabire çağırmak yerine akşamdan gözaltına alınıp, sabaha kadar emniyette bekletilen Barış Pehlivan, Serhan Asker ve Seda Selek’e peşinen ceza veriliyordu.” tabirlerini kullandı.

“BUNDAN ALA GAZETECİLİK FAALİYETİ Mİ OLUR?”

““Suç” olarak görülen de gazetecilik faaliyetiydi. Barış Pehlivan, İmamoğlu üzere değerli bir siyasi aktörün suçlamalar yönelttiği bilirkişiyi arayıp cevabını sormuştu; sonra da o konuşma yayımlanmıştı. Bundan âlâ gazetecilik faaliyeti mi olur?” tabirlerini kaydeden Bildirici, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un “Gazetecilik faaliyeti ile kimse gözaltına alınmaz” sözünü hatırlatarak “Bu tümden geçersiz bir söz. Ülkemizde gazetecilerin bırakın mesleksel faaliyetlerden gözaltına alınmayı, mahpusa atıldıklarını da görüyoruz.” dedi.

Faruk Bildirici, “Bakan Tunç, “Bir bireyle görüşme yaptığınızda o görüşmeyi karşı tarafın isteği olmadan yayınlarsanız TCK bunu cürüm olarak tanımlamıştır” diye de eklemiş. Uzman ile telefonla görüşmeyi yayımlamak değil lakin Bakan Tunç bu sözleriyle Hâkim ve Savcılar Kurulu Lideri olarak yargıya müdahale etmiş oldu.” açıklamasında bulundu ve “Aynı biçimde Cumhurbaşkanı Erdoğan da “Hukukun dışında oluşturulan ayrıcalıklı alanda siyaset yapmak, gazetecilik yapmak, bu alanda istedikleri üzere at oynatmak istiyorlar” kelamlarıyla yargı sürecine en üst kademeden müdahale etti. Sonra da konuşuyorlar, yargı bağımsızmış da filan…” kelamlarını sarf etti.

Bu olaydan bağımsız olarak, eleştirel gazetecilik ismine ders de çıkarılması gerektiğine dikkat çeken Bildirici, “Savcılık tabirlerinden anlaşıldığına nazaran, Barış Pehlivan eksper ile konuşuyor; hoparlör açık olduğu için yanındaki Program Müdürü Kürşad Oğuz kaydedip, Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş’a gönderiyor. Sonrasını Toktaş, “Barış’a ‘İzin var mı dava açar mı’ diye sordum. 38 yıllık gazeteciyim, 56 yaşındayım, yaptığım işin sorumluluğunu taşırım. Barış bana ‘Ağabey biz gazeteciyiz’ karşılığını verince bunun müsaade dahilinde olduğunu düşündüm” diye anlatıyor sözünde.” tabirlerini kaydetti.

METİN OLARAK YAYIMLANABİLİRDİ

“Belli ki, birkaç dakika içinde verilen süratli bir yayın kararı kelam konusu. Yayımlanan ses kaydında Barış Pehlivan, uzmana kendisini tanıtıyor ancak sesini kaydettiğini söylemiyor, kayıt için müsaade almıyor. Müsaadesiz olduğu için de ses kaydının yayımlanması gazetecilik meslek etiği açısından problemli.” kelamlarını sarf eden Bildirici, “Nitekim Türkiye Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nde “Sahibinin müsaadesi dışında doküman, fotoğraf, ses yahut manzara, lakin direkt kamu faydası bulunması ve öbür formda elde edilmeyeceğine kesin kanaat getirilmesi halinde alınabilir” deniliyor. Kozmik gazetecilik prensibi bu türlü.” dedi.

Bildirici, “Kuşkusuz uzmanın kelamlarında kamu faydası, hasebiyle haber bedeli vardı. Metin olarak yayımlanmasında pürüz de yoktu, o denli yayımlanabilirdi. Aslında uzman Satılmış Büyükcanayakın, ses kaydını bilmese de gazeteciyle konuştuğunun farkında, soruları ona nazaran yanıtlıyor.” açıklamasında bulundu.

“MUHALİF MEDYAYA YÜRÜTÜLEN TOPLU HÜCUMUN DIŞAVURUMU”

“Tabii Halk TV’nin ses kaydıyla ilgili yayınında bilirkişiyi amaç gösteren, habercilik dışına çıkıp da yargısal süreci etkilemeye çalışan en ufak bir tabir olmadığını da vurgulamalıyım. Ses kaydı olduğu üzere aktarıldı o kadar. Barış Pehlivan’ın soruları da gazetecilik sorularıydı…” tabirlerini kullanan Bildirici, “Etik sıkıntıların karşılığı da asla bir gözaltı ve akabinde tutuklama olmamalıydı. Dayanışma gösteren Hande Fırat’ın da vurguladığı üzere, Suat Toktaş tutuksuz da yargılanabilirdi. Tutuklayarak cezaevine konulması saatler süren gözaltılar üzere peşin cezalandırma oldu.” açıklamasında bulundu.

“Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözleri, Yeni Şafak müellifi Aydın Ünal’ın “Başıbozukluk derecesinde özgür medya” yazısı ile iktidarın bilumum sözcülerinin konuşmaları da muhalif medyaya karşı yürütülen toplu taarruzun dışavurumu…” kelamlarını kaydeden Bildirici, “Nihayetinde Suat Toktaş, bir gazeteci olarak refleks göstermekle kalmamış, yayımlanan haberle ilgili bütün sorumluluğu üzerine alma basiretini göstermiş. Biz gazetecilere de ona sahip çıkmak, dayanışma göstermek düşer. Bizim meslektaş olarak yükümlülüğümüz budur.” sözlerini kaydetti.

Faruk Bildirici, kelamlarını, “Yeni Akit’te “Gazetecilik değil tesir ajanlığı”, Akşam’da “Skandal yayın” yazan iktidarın “ayrıcalıklı gazetecileri”ni de kendi ahlaki bedelleriyle baş başa bırakalım… Ne de olsa saraylarda, özel uçaklarda gezinmek onlara, cezaevi yolları bağımsız, eleştirel gazetecilere…” tabirlerini kullandı.