Asbest ve zehirli unsur içeren gemilerin son durağı olan kamuoyunda bilinen ismiyle “zehir tesisi” Aliağa Gemi Sökümleri Tesisleri’nin kapasite artışına reaksiyonlar artıyor.

Kapasite artışına karşı çıkan İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi CHP Kümesi kararı mahkemeye taşınacağı belirterek “Aliağa, denetimsizlik ve ucuz maliyet hesaplarının kurbanı olmamalıdır” dedi.

BELEDİYE ZEHİR TESİSİNİ VETO ETTİ

İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi CHP Kümesi yazılı bir açıklama yayımlayarak Aliağa Gemi Sökümleri Tesisleri’nin kapasite artışı için başlatılan ÇED sürecine reaksiyon gösterdi.

“Ekonomik çıkarlar uğruna insan ömrü hiçe sayılmamalı” başlıklı yapılan açıklamada şu sözlere yer verildi:

“Aliağa ilçemizdeki gemi söküm tesislerinin kapasite artırımına yönelik süreç tarafımızca telaşla izlenmektedir. Hali hazırda yüksek çevresel riskler barındıran alanda Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği’nin, 22 geri dönüşüm şirketinin kullandığı kıyı kenar çizgisini deniz tarafından genişleterek alan artışı sağlamak istediği ‘Gemi Söküm ve Gemi Geri Dönüşümlü Alan Artışı Projesi’ kabul edilebilir bir talep değildir.

Ekonomik çıkarlar uğruna insan hayatı ve etraf hiçe sayılmamalıdır. Aliağa, denetimsizlik ve ucuz maliyet hesaplarının kurbanı olmamalıdır.

Türkiye’nin tek gemi söküm tesisine ve ağır sanayi bölgesine konut sahipliği yapan Aliağa, çevresel taşıma kapasitesini aşmış durumdadır. Çevresel tedbirlerin aldırılması ve denetleme yetkisi Bakanlıklarda olan kelam konusu bölgeye özel sıkı kontrol düzenekleri getirilmeli, çalışan sıhhati, etraf ve halk sıhhatini koruyan bir perspektifle süreç yürütülmelidir.

Kapasite artırımına ve yeni tesislerin açılmasına muhakkak müsaade verilmemelidir. Çevresel mevzuata karşıt hareket eden tesislerin faaliyetleri durdurulmalıdır. Gemi söküm süreci bilimsel ve teknik kriterlere uygun olarak, faal bir kamusal kontrolle yürütülmelidir.”

BAKANLIK KENDİ YÖNETMELİĞİNİ GÖRMEZDEN GELDİ

“Gemi söküm süreci, kendisi de bir nevi atık niteliğinde olan ömrünü tamamlamış gemilerden çıkan tüm materyaller geri dönüşüm ya da bertaraf için uygun sektörlere/tesislere yönlendirilmektedir.

Tüm bu söküm – parçalama – çıkan gereçleri ve atıkları yönetme süreçleri yüksek çevresel riskler barındırmakta olup yaşanan aksaklıklar kıymetli tahribatlara neden olmakta ve bölümde çalışanların sıhhatini da etkilemektedir.

Gemi söküm dalının bulunduğu Aliağa ilçemiz bu kesimin yanı sıra demir-çelik, rafineri, petrokimya üzere değerli ağır sanayi işkollarının yanı sıra liman işletmeciliği, kömür depolama tesisleri, demir çelik ark ocağı cüruf depolama tesisleri, yan endüstrileri, dayanak endüstrileri üzere kıymetli süreç hacmi olan bir endüstriyel üretim alanıdır.

Bu kıymetli hareketliliğin yarattığı çevresel durumun tespiti için İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından, belediyemiz önderliğinde Aliağa ve yakın etrafında çevre kirlenmesinin boyutlarının belirlenmesi gayesiyle bir bilimsel çalışma yaptırılması istenmiş ve bölgenin toprak, hava ve su kirliliğinin tespiti için Ege Üniversitesi ve TÜBİTAK iş birliği ile ‘İzmir İli Aliağa İlçesi Etraf Durum Tespiti Projesi’ yürütülmüştür.

BAKANLIK KENDİ YÖNETMELİĞİNİ GÖRMEZDEN GELDİ

Bilimsel çalışmalar sonucunda hazırlanan raporun 27 Temmuz 2023 tarihinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına iletildiği belirtilen açıklamada; “Raporun hazırlığında toprak, hava kalitesi, yer altı ve yer üstü suları ve bitki örtüsü üzerindeki kirletici parametreler iki yıl boyunca ölçülerek tahlil edilmiştir. Sonuçlar değerlendirildiğinde, çok sayıda parametrenin Aliağa bölgesinin genelinde kirlilik yükü oluşturduğu görülmekle birlikte hava kalitesi parametreleri tüm ortamlarda ağır metal varlığı ve radyoaktif elementlerin hudut kıymetleri aştığı birçok izleme noktası Gemi Söküm Bölgesine aittir. Ülkemizde yalnızca vilayetimizde yer alan bu dalın oluşturduğu ziyanların önlenebilmesi ismine bilhassa en uygun teknolojilerin kullanımının bölgede zarurî kılınması ve aktif bir denetim sistemi için kentteki ilgili kurum/kuruluşların iştiraki ile tesislerin, söküm için gelen gemilerin ve söküm süreçlerinin tertipli olarak kontrolünün yapılması için bir denetim ve takip kurulu oluşturulması hususu 11.07.2024 tarihli yazımız ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bildirilmiş ama hususa ait bir cevap verilmemiştir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından çıkarılan Gemi Söküm Yönetmeliğinde Gemi Söküm Yetki Evrakı ve Söküm Müsaadesi için 1. Sınıf GSM ruhsatı olması kaidesi var iken işletmelere yapılan kontrollerde Belediyemizce 1. Sınıf GSM ruhsatı verilmemesine rağmen Gemi Söküm Yetki Dokümanı ve Gemi Söküm Müsaadesi verilen işletmeler olduğu tespit edilmiştir” tabirleri kullanıldı.

“YASAL UĞRAŞTA KARARLIYIZ”

“Halihazırda faaliyet gösteren Gemi Söküm tesisleri Bakanlıkça ÇED sürecinden muaf tutulsalar da ‘İzmir İli Aliağa İlçesi Etraf Durum Tespiti Projesi’ raporuna istinaden ve birinci kurulduğu tarihten bugüne alanda ve etrafında olan değişiklikler nedeni ile kümülatif bir tesirin kıymetlendirilmesi şarttır” diye devam eden açıklamada, “Gemi Söküm üzere önemli ve çevresel riski yüksek bir faaliyet kolundan 2016 yılından beri yayınlanmayan uygulamaya yönelik tarz ve temellerin Etraf Müsaade ve Lisans Yönetmeliğinde acilen oluşturulması gereklidir. Tüm bu süreçler devam ederken, İzmir ili, Aliağa İlçesi “Gemi Söküm Bölgesi” gayeli 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı revizyonu ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı revizyonunun iptali ve yürütmesinin durdurulması talebi ile açılan 2023/1771 Temel No’lu ve 2024/1705 Karar sayısı ile dava sonuçlanmış ve mahkemece planın iptaline karar verilmiştir. CHP Meclis Kümesi olarak “Gemi Söküm ve Gemi Geri Dönüşümlü Alan Artışı Projesi”ne toplum ve etraf sıhhati ismine karşı olduğumuzu ve yasal çerçevede gereken çabayı verme konusundaki kararlığımızı kamuoyuna kıymetli duyururuz” denildi.