Bebeklerde dil gelişimi nasıl gerçekleşir? Kaç aylık bebek cümle kurabilir?

Çocukların gelişimi ve psikolojisi üzerine çalışan Jean Piaget, çocukların konuşma maharetini kazanmasının devirlerini dörde ayırmaktadır. Piaget’e nazaran bebeklerin lisan gelişiminde agulama, tek sözcük, telgrafik ve birinci gramer periyodu bulunmaktadır.

Gelişim psikolojisi çalışmaları incelendiğinde çocukların konuşma devirleri şu halde ilerleyebilir.

1. Agulama Periyodu (0-12 Ay)

Bu periyot, bebeğin birinci sesleri çıkarmaya başladığı ve lisan gelişiminin temellerinin atıldığı bir süreci kapsar. Birinci olarak 0-2 ay ortasında bebek bilinçsiz bir formda çeşitli sesler çıkarır. Daha sonra 2-6 ay ortasında “babıldama evresi” başlar. Bu evrede bebekler ünlü ve ünlüsüz harfleri birleştirerek ba-ba, ma-ma üzere sesler çıkarır.

Mırıldanmanın Tekrarı Periyodu (6-9 Ay)

Bu devirde bebek, ses oyunlarını tekrar ederek duyduğu sesleri taklit eder. “Ba-ba-ba”, “ma-ma-ma” üzere hece tekrarları yapar ve çıkardığı sesleri ritmik hale getirir. Bu periyotta ses oyunlarına ebeveynlerin katılması, bebeğin lisan gelişimi için teşvik edici olur.

Ses Sözcük Devri (9-12 Ay)

Bu devirde bebekler insan seslerini şuurlu biçimde taklit etmeye başlar. Mırıldamalar, daha düzgün dizeler oluşturmaya başlar, lakin bu sesler mana taşımaz. Bebekler, sözlerin manalarını çözmeye ve jestlerle birlikte sözcükleri anlamlandırmaya başlar.

2. Tek Sözcük Devri (12-18 Ay)

Bebekler birinci manalı sözcüklerini bu periyotta söyler. “Mama”, “baba” üzere sözleri belirli bir obje yahut şahısla alakalı olarak kullanırlar. Bu sözcükler ekseriyetle günlük hayatlarındaki tanıdık objeleri tabir eder. Kavram gelişimi bu devirde başlar ve çocuk, alıcı lisanını geliştirerek sözcükleri anlamaya başlar.

3. Telgrafik Konuşma Devri (18-24 Ay)

Bu devirde çocuklar iki kelimeyi bir ortaya getirmeye başlar. Lakin cümleleri lisan bilgisi kurallarına uygun olmaz. “Anne git”, “top at” üzere kolay sözler kullanırlar. İki sözün birleşmesiyle mana taşıyan tabirler oluşur.

4. Birinci Gramer Devri (24-60 Ay)

Bu periyotta çocuklar lisan bilgisi kurallarını kullanmaya başlar. 2-3 yaş ortasında, çocuk 3-4 sözlük cümleler kurarak mantıklı niyetlerini söz eder. Buyrukları yerine getirme ve kolay soruları cevaplama yetisi gelişir.

Bu devirde çocuklar ana lisanının temel kurallarını öğrenerek tam manasıyla irtibat kurabilir hale gelirler. Vakit eklerini yanlışsız kullanırlar, soru sorma yetenekleri gelişir ve sırasıyla anlatma marifetleri güçlenir. 5-6 yaş ortasında çocuklar lisanı yetişkinler üzere kullanmaya başlar ve kelam dağarcıkları 2000-3000 söze ulaşır.

Dil gelişiminde ebeveynlerin ve etraftaki yetişkinlerin rolü çok büyüktür. Çocuğun lisanını geliştirirken ona yanlışsız modeller sunmak ve konuşmasını eleştirmek yerine destekleyici bir tutum takınmak, lisan gelişimi açısından büyük değer taşır. Ayrıyeten her çocuğun şartlarının da farklı olması nedeniyle akranları ile eşit gelişim sergilemeyebilir. Birtakım çocuklar daha erken sesleri ve manaları toparlarken birtakım çocuklar yavaş ilerleyebilir.