ABD Başkanı’nın kişiliğinin bir kesimi olan kibirli bakışından bilhassa Avrupa’nın her fırsatta hissesini aldığı görülüyor. Trump, ihtilaller çağının merkezi, endüstrileşmenin, aydınlanmanın yurdu Avrupa’yı her geçen gün aşağılamayı sürdürüyor. Bu tavrında yalnız da değil, yardımcısı J.D.Vance’ın da ondan kalır yanı yok. Vance, geçtiğimiz günlerde Almanya’nın iç siyasetine burnunu sokarak, Alman devletinin tehlikeli gördüğü aşırı sağcı parti AfD’ye dayanağını açıklamıştı. Hem de “Almanya’nın övündüğü tabir özgürlüğünden” dem vurarak.

Yani Avrupa, Trump ile Vance üzere son derece donanımsız tiplerin alay konusu oldu hakikaten de. Böyledir diye karalar bağladığım yok olağan zira Avrupa da kendi dışındakilere yönelik kibrinin, bencilliğinin bedelini ödüyor bir bakıma.

Trumpgillerin Avrupa’yı küçük görmelerinin yaşlı kıtada yatırımların, gelirin, üretkenliğin gerilemesiyle ilgisi var elbette. Latife değil, Avrupa’nın global iktisattaki hissesi gitgide küçülüyor. Bu hem ABD hem de Çin karşısında gerilediği manasına da geliyor.

Neden pekala? AB bürokrasinin mevzuatı bıktırıcak kadar fazla bir defa. Başşehri sayılan Brüksel’in de AB üyesi ülkeler üzerinde o denli sanıldığı üzere önemli bir gücü yok. Mali piyasaları çok kesimli, kamu ile özel yatırımları çok düşük. Şirketleri de global ölçekte rekabet gücünü yitirmiş durumda. Zira AB bugünün dünyasına uygun bir kurum değil artık. Avrupa Merkez Bankası’nın eski liderlerinden Mario Draghi, “Kovid öncesi, Ukrayna öncesi, Orta Doğu’daki çatışmalar öncesi, büyük güç rekabetinin geri dönüşü öncesi” bir varlık özelliğini gösterdiğini söylüyor AB’nin ki yanlışsız elbette.

Sadece bu değil Avrupa’yı küçük düşüren. Rusya’dan ucuz güç gelmesine bağlı, Çin’den ucuz ihracata gereksinimi var, askeri manada da hala ABD’nin muhafazasına muhtaç.

Bir vakitler çok başarılı olduğu araba üretiminde bile ABD ile Çin’in çok gerisinde artık Avrupa ülkeleri. İsmi geçen iki ülke kendi yarı iletken, alternatif güç ile elektrikli araba sanayisini büyüttü örneğin.

Özel yatırımlarda da Avrupa önemli bir gerileme içinde. McKinsey Küresel Institute tarafından hazırlanan bir rapora nazaran, büyük şirketler 2022 yılında Amerikalı meslektaşlarına kıyasla yüzde 60 daha az yatırım yapmış. Avrupa’da kişi başına düşen gelir de ABD’den yüzde 27 daha düşük durumda. Verimlilik artışı son derece düşük, güç fiyatları da harikulâde yüksek.

Tüm bu aksiliklerin farkında olan AB, durumu düzeltmek için lakin iki yıl evvel adım atabildi. Güç dönüşümünü hızlandırmak için Yeşil Muahede Sanayi Planı’nı kabul etti örneğin. Lakin bazıları AB’nin kamu finansmanını bir havuzda toplamadan, tek bir sermaye piyasası yaratmadan savunma ile güç başta olmak üzere birçok alanda rekabet edemeyeceğini ileri sürüyor.

Bu durumun Avrupa ülkelerindeki çok sağın işine geldiğini bilmeyen yok. Tüm olan bitenden Brüksel’i (AB) suçlayan çok sağ ekonomik telaşları yabancı düşmanlığıyla harmanlayıp önemli yer kazanıyor. Fransa’nın çok sağcı Ulusal Ralli partisinin Avrupa Birliği’ni “halkın düşmanı” olarak nitelendirdiğini anımsayalım.

Tüm bunların üzerine Trump’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le “yakınlaşması”nı ekleyin. Çin-ABD Ticaret savaşlarının bu iki ülkeye sağladığı üretim suratını da koyun üstüne, Avrupa’nın nasıl bir çıkmaza girdiğini anlamak kolaylaşır.

Trump da Vance da dalga geçmekte haklılar.

Sırıtmakta da.