Padişahların kullandığı halılar restore ediliyor
Osmanlı padişahlarının asırlarca kullandığı halılar yine restore ediliyor. Beşiktaş’taki Yıldız Şelale köşkü içerisinde bulunan yıpranan ve eskiyen halıların tamiri, Cumhurbaşkanlığı Ulusal Saraylar Başkanlığı’na bağlı Halı Onarım Atölyesi’nde yapılıyor.
Osmanlı padişahlarının yüzyıllar boyunca kullandığı halıları, birinci günkü hallerine geri dönmelerini sağlayan atölyede, 6 kişilik bir uzman grup yer alıyor. Atölyede şu anda tamiratı devam eden yaklaşık 200 yıllık Hereke, İran ve Şal desenli halıların, usta restoratörlerin çalışmalarıyla yine hayat bularak gelecek jenerasyonlara aktarılması planlanıyor.
HEREKE HALISI 1 AYDA RESTORE EDİLECEK
Beylerbeyi Sarayı’na ilişkin 19’uncu yüzyılda Türk düğümü tekniğiyle dokunmuş 20 metrekarelik Hereke halısı, atkılarındaki pamuk ve çözgülerindeki yün iplik dokumasındaki krem taban üzerine geniş bordürler ve büyük paftalar içindeki şık gül süslemeleriyle beğeni topluyor.
Halının 1 ay sürmesi planlanan onarım sürecinde, saçak zincirleri çekilip, sabitlenecek. Kopmuş atkı ve çözgü telleri tamamlanırken, güve yenikleri onarılacak. Halı, tesviye ve ütü süreçlerinin de tamamlanmasının akabinde eski ihtişamına kavuşturulacak.
Atölyede, lacivert tabanlı ortası, kırmızı bordürleri ve krem yeri üzerinde beyaz üzerine serpme çiçek ve kol motifleriyle süslenmiş olan Yıldız Sarayı’na ilişkin 19’uncu yüzyıldan kalma 29 metrekarelik İran halısının da tamiratı devam ediyor. İran düğümü tekniğiyle atkı ve çözgülerinde pamuk, ilmeklerinde ise yün iplik kullanılarak dokunan halının tamiratının, her iki tarafına saçak takılarak 8 ay sonunda tamamlanması bekleniyor.
TÜRK DÜĞÜMÜ TEKNİĞİYLE DOKUNMUŞ
Dolmabahçe Sarayı’na ilişkin 19’uncu yüzyılda Türk düğümü tekniğiyle dokunmuş 15 metrekarelik şal desenli halı ise, atkı, çözgü ve ilmiklerinde yün kullanılarak kırmızı, mavi ve sarı renklerin sıralı formda işlenmesi ile dokunmuş.
Çanak, saçak ve dokuma kısmında eksiklikleri olan halının onarımının 3 ay içinde bitirilmesi bekleniyor.
“BU MODÜLLERİ BİRÇOK PADİŞAH GÖRMÜŞ”
17 yıldır halı onarımı yapan Milli Saraylar Başkanlığı Halı Atölyesi Sorumlusu Sadi Öztürk, bu sürece ait şöyle konuştu:
“Sultan Abdülhamit Han, Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülmecit tarafından halılar kullanılmış. Bu modülleri birçok padişah görmüş. Horasan halısı, Yıldız Sarayı’nda kullanılmış. Bu halı yaklaşık 6 aydır onarım sürecinde, 8 ay daha sürecek. Beylerbeyi Sarayı’nda kullanılan Hereke halısı da yaklaşık 6 aydır onarım görüyor.
Yaklaşık 1 ay içerisinde onu da yerine teslim etmiş olacağız. Dolmabahçe Sarayı’nın şal desenli bir halısı ise, 4 aydır süreç görüyor. 3 ay içerisinde o da tamamlanacak. Onarım çalışmaları bitince halılar ilişkin oldukları alanlarda tıpkı yerde sergilenmeye devam edecek. Çözgülü atkıların, halının dokumasında olduğu üzere, birebir aynı biçimde tamamlamasını yapıyoruz. Daha sonra hasır oluşturuyoruz.
Bu hasır üzerine de tığ ile ilmiklerini atarak üstteki desen ve renklerini vermiş oluyoruz. Bu meşakkatli, uzun ve sabır isteyen bir süreç. Halılar bize geldiği vakit iplikler bizim için değerli. İplikte halının kendi dokusuna ve yapısına uygun, tıpkı karakterde kullanıyoruz. Hepsinin tıpkı standart olması çok kıymetli, bizde bunu yakalamaya çalışıyoruz”
“SIRADAN BİR HALI YAPMIYORSUNUZ”
Tarihi halıları restore ederken onur ve gurur duyduğunu söyleyen Öztürk, “İşlemleri yaparken yapıtı tamamladıkça, renkler ve desenler ortaya çıktıkça bize şevk katıyor. Oradan aldığımız motivasyon, güçle yaptığımız işin zevkini almış oluyoruz. Onarım yaptığımız eser yerinde sergilendiğinde gidip gördüğümüzde ‘Bu alanda onarımı ben yaptım’ diyebilmek başka motive ediyor. Tarihe dokunuyoruz. Burada birçok tarihi yapıtla beraberiz. Bunları yapabilmek bize farklı bir haz veriyor. Bu işe devam etmemiz oradan geliyor.
Çok değerli bir iş yapıyoruz. Uzun vakit alıyor, meşakkatli bir iş ancak sonu çok hoş oluyor. İşi bitirince verdiği zevk, bize farklı bir heyecan katıyor. Bunun vermiş olduğu onur ve gurur başka bir şey. Onun hazzı hiçbir yerin mensubu yok. Bu halının tarihi bir geçmişi var, onu bilmek ve bilerek yapmak değişik bir şey katıyor.
Normal sıradan bir halı yapmıyorsunuz. Yıllarca birçok padişahın kullandığı o yapıtlara bir formda dokunup insanların yalnızca uzaktan baktığı şeye aylarca temas edebiliyoruz. Onları istişare alıyoruz” diye konuştu.
BU MESLEĞİ GENÇLERE AKTARABİLMEK GEREKİYOR
Dışarıdan bakanların halı onarımı işinin zorluğundan çekindiğini belirten Öztürk, “Gelecek jenerasyonlar dediğimiz gençlerimize, çocuklarımıza tarihi eserler konusunda bir şuur katmak çok kıymetli. Çok hoş ve uzun bir geçmişimiz var. Bizde burada bunlarla iç içeyiz. Bu mesleği gençlere aktarabilmek gerekiyor. Bizim gençlere gereksinimimiz var.
Kendi tarihimizden uzaklaşmamalıyız. Dışarıdan bakan bir kişi bizi bu işi yaparken gördüğünde, ‘Buna nasıl dayanıyorsun. Yapılacak bir şey değil. Bu iğneyle kuyu kazmak’ diyor, ancak yapmaya başlarsanız farklı bir boyuta geçiyorsunuz. Bu yüzden gençlere tavsiye ederim” tabirlerini kullandı.
