Çocuk işçilerin hayatları asgarinin de asgarisi

Serpil Yılmaz

Şöyle bir cümle dinledim Yoksulluk Ağı kurucusu, insan hakları aktivisti Hacer Foggo’dan; “Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), ortaokul 2. sınıftan itibaren öğrencilerin 10 vilayette 196 meslek lisesinde pilot uygulama başlayacağını duyurdu. Ucuz iş gücü üreten ve lise düzeyinde MESEM’lerde verilen eğitim yaşı 12-13 yaşına kadar iniyor.”

Foggo’ya “Yanlış mı duydum” diye sordum, “Hayır yanlışsız duydunuz; MEB birinci sefer açmayı planladığı ‘Zanaat Okulu’ projesini Mayıs 2024’de ilan etti” diye ekledi.

BEBELERE İŞ GÜVENLİĞİ ÖĞRETECEK

Aynı açıklamayı okudum. Gaye bu okullarda ileri teknoloji üretiminin alt yapısını mı oluşturacaklar, minik yaşlarda resme başlayan Orta Doğu’nun en ünlü ressamlarından Fahrelnissa Zeid üzere sanatkarlar çıkmasını mı amaçlıyorlar sanki diye düşünerek ilgili duyuruyu sonuna kadar okudum:

“İlk 8 saat iş sıhhati ve güvencesi” dersi verileceği yazıyordu.

Kısa ismi MESEM olan Mesleksel Eğitim Merkezi’ne okul demeye lisanları varmamış zati..

Yaşları 14-17 ortasındaki çocuklar yaz-kış demeden haftanın 4-5 gününü işyerlerinde geçiyorlar.

Karşılığında da yeni stajyer maaşı olan net minimum fiyatın yüzde 30’una denk gelen 6 bin 631 lira 40 kuruş aylık alıyorlar.

Çocuklar yetmemiş; “Zanaat Okulu” projesiyle bebelerden de ucuz iş gücü üretecekler!…

OKULA DİN VE SİYASET GİRDİ

İlaveten dünün “Bu da mı oldu?” diyebileceğim ikinci MEB haberi ile ne yapılmak istenen daha da barizleşti.

“Çevreme hassasım, değerlerime sahip çıkıyorum” ismi altında ÇEDES olarak anılan protokoller kapsamında okullara ve yurtlara ‘manevi danışman’ statüsünde Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan atamalar yapılıyor.

Bilimsel ve sanatsal yetkinlikleri geliştirme vizyonundan kopan MEB, kendi ideolojine uygun jenerasyon yetiştirmek için yaptığı protokollere MHP’nin gençlik örgütü İdeal Ocakları’nı da ekledi.

Okula siyaset ve din girdi!

YOKSULLUK ÇOCUKLARA MİRAS

Küçük yaşlardaki çocukların da MESEM çatısına almasına bakıp niçin şaşıyorsam iktidarın “çocuk işçi” sevdasına…

Devletin istatistik kurumu TÜİK’in 2024 Aralık ayı raporuna nazaran, 15-17 yaş ortası çocuk işsizliğini yüzde 21 olarak açıklandı.

4857 sayılı İş Kanunu çocuk emekçiyi, 14 yaşını bitirmiş 15’ini tamamlamamış ve ilköğrenimini bitirmiş çalışanı çocuk olarak tanımlıyor.

Avrupa Birliği Çocuk Hakları Stratejisine Doğru evrakında “çocuk” 18 yaş altı tüm bireyleri kapsıyor.

İhracatının yüzde 60’ını Avrupa Birliği ülkelerine yapan Türkiye’deki işletmelerin kontrolde çocuk emekçi çalıştırdığı tespit edilirse sertifikaları iptal edilir.

Avrupa’ya ihracat yapan bir firmaya mevzuyu soruyorum “Biz 18 yaş altı personel çalıştırmıyoruz. Meslek Liseleri’nden gelenler stajyer pozisyonunda, şirket bordromuzda yer almıyorlar. Fiyatlarını de Kurum ödüyor ” diyor.

YOKSULLUK 5 JENERASYONU ETKİLİYOR

Yine TÜİK araştırmasında dört yıllık panel data kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, bir evvelki yıla nazaran 0.7 puan artarak yüzde 13.7 oldu.

Foggo bir insan hakları sorunu olan daima yoksullukla ilgili TÜİK verisini şöyle kıymetlendiriyor:

“Yoksul aileler çocuklarına miras olarak yoksulluğu bırakıyor. Daima yoksulluk durumu ileriye gerçek 5 nesli etkiliyor. Her bir besin eserine yapılan yüzde 5 artırım fakir kesitlerde çocukların bodur olmasına yol açıyor.”

Ücretler yüksekten düşüğe doru sıralandığında tam ortaya gelen (medyan gelir) gelirin yüzde 70’i baz alındığında ise hane halkının yüzde 28.9’u yoksul…

Bu tabloyu üç meskenden 1’inde et kaynamıyor diye özetlersek yanlış olmaz.

GEÇİM EZASI OKUL BIRAKTIRIYOR

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü geçtiğimiz günlerde yaptığı ortak çalışmayı kamuoyuna açıkladı. Buna nazaran lise seviyesindeki her 100 gençten 31’i ailesinin maddi durumu uygun olmadığı için okulunu bıraktı. Tıpkı araştırmada gençlerin yarısına yakını çalışıyor (yüzde 42), çalışmayan gençlerin yüzde 14’ü de iş arıyor.

MESEM yankılarını irdelemek üzere Fikir ve Sanat Atölyesi Merkezi (FİSA) Çocuk Hakları Merkezi‘nin “İşten Meskene Konuttan İşe-Hep İş İş İş” raporundaki bir diğer data bana şu soruyu sorduruyor:

Çocuklar çalışma hayatlarından mutlular mı?

ÇOCUK EMEKÇİ ÇOK SIK İŞ DEĞİŞTİRİYOR

İstanbul, Diyarbakır, Adıyaman ve Gaziantep’te sendikalar ve sivil toplum kuruluşlarıyla yapılan görüşmelerden varılan kıymetlendirme şöyle:

“İş gücü piyasasında 4-5 yıl geçirmiş 16-17 yaşlarındaki çocukların 3-4 iş değiştirmiş olması, birtakım çocukların farklı bölümlerde çalışmış olması; çalışma ortam ve şartlarına ait memnuniyetsizlikten kaynaklanıyor.”

Raporun sonuç kısmı kıymetli:

“Çocuklarla yaptığımız görüşmeler, çırakların aldıkları teorik eğitimin niteliğinin kurumdan kuruma değerli ölçüde farklılaşabildiğini ortaya koydu. Birtakım okullarda, teorik eğitimlerin aksatılmadan yürütüldüğü fakat birçok MESEM’de derslerin fiilen yapılmadığını görülüyor. Bilhassa MEB’in yetkinlikler listesinde yer verdiği matematik ve lisan derslerinin çoğunun MESEM’de yapılmadığı anlaşılıyor.”

Okuduğunuz tüm sayıları silin, onların yerine Eda, Ayşe, Ahmet, Yusuf falan çocukların isimlerini yazın bakalım…

Eğitim hayatından kopan, ailesi daima yoksulluk yaşayan, yaz tatiline çıkamayan, liseye giden fakat Türkçe okuduğunu anlayamayan çocuklar görürsünüz.

Türkiye’nin 2’inci 100 yılının temeli bu olamaz.